Beste mensen, ik zal in mijn verhaal geen namen noemen, uit angst iemand te vergeten.
Begin dit jaar sprak ik in het kader van een historisch onderzoek een 89-jarige man uit Limburg: hij was één van de naar schatting 600 kinderen die in de 2e wereldoorlog werden opgepakt, maar via een joodse crèche in Amsterdam konden ontkomen aan de vernietigingsdrang van de Duitsers. Hij dook onder in Tegelen. ‘Ik werd opgevangen bij een warm gastgezin; de mensen in de straat en het dorp waren aardig voor mij; mijn ouders kreeg ik daarmee niet terug, maar ik heb toch wat van het leven kunnen maken’.
Mijn zuster dook ook onder, maar zwierf van het ene adres naar het andere. Zij heeft haar hele leven psychische problemen gehouden.
Help in hemelsnaam de Oekraïense vluchtelingen in jullie dorp, ga met z’n allen om hen heen staan’…
8 maart jl. stond in weekblad ‘De Groene Venen’ mijn oproep wie er mee wilde denken over de opvang. Daar kwamen veel reacties op; 11 maart kwamen we in een gesponsord zaaltje bijeen om ons burgerinitiatief vorm en inhoud te geven. Naast Abcoudenaren waren er mensen uit Mijdrecht en Vinkeveen. Inspirerend was het verhaal van iemand met een bedrijf in Abcoude, die zijn opvangervaringen elders met ons deelde. Het gaf het advies met een buddy-systeem te gaan werken, waarbij elke Oekraïner op een bewoner kan terugvallen, een advies dat we graag -en met succes- overnamen. Ook koppelde hij ons aan een crowd-fundingactie, waarmee geld binnenkwam om zaken als niet-vergoede zorg, sportkleding en afleidende uitstapjes te betalen.
Bij die bijeenkomst maakte ik kennis met de beheerders van Hotel Abcoude; hun opvangideeën gingen in dezelfde richting; zij hadden i.o.m. de hotel-eigenaar hun hotel als opvanglocatie aan Veiligheidsregio en Gemeente aangeboden.
Die middag werd de kiem gelegd voor een opvangstructuur met voor elk aandachtsgebied taakgroepen met vrijwillige coördinatoren en medewerkers. Zo ontstonden -gebruikmakend van ieders specialisme en netwerk- groepen rond koken, medische zaken en huisvesting; later kwamen de onderwijsgroep en vrijetijdsbesteding-groep met tolkengroep en ICT-groep als ondersteuning. De hotelbeheerders speelden met hun ‘hands-on-mentaliteit’ snel in op het lenigen van de nood rond huisvesting en voeding, hierin gesteund door lokale winkels, bedrijven en liefdadigheidsinstellingen. Zij faciliteerden ook uitstapjes.
Gezien de dringende behoefte aan kleding besloot de werkgroep een inzamelingsactie te organiseren, waarbij de kerkeraard van deze kerk de ruimte beschikbaar stelde. Die 12e maart zal ik nooit meer vergeten: het was een komen en gaan van inwoners; kinderen kwamen hun liefste knuffeltjes brengen; de kerk raakte in korte tijd bedolven onder kleding en speelgoed; spontaan gingen mensen helpen met het sorteren van kleding.
Al die spullen moesten natuurlijk ergens blijven: De eigenaar van het hotel had zijn naam mee en ontruimde ‘in vliegende vaart’ een in verbouwing zijnde ruimte; de kerk zorgde voor kledingrekken voor het ophangen van gesorteerde kleding, de rest mocht worden opgeslagen in een leegstaande winkelruimte. Dit alles werd het begin van onze Weggeefwinkel, een eigen plek waar Oekraïners in alle rust kleding en schoeisel kunnen uitzoeken. Deze werd echt zichtbaar toen de eigenaren van het voormalige reisbureau Abcoude geheel belangeloos deze ruimte ter beschikking stelden; wekelijks komen er 50 mensen, ook vanuit de andere dorpskernen. De winkel is dan ook niet meer weg te denken uit onze Gemeente. Trots wappert de geel-blauwe vlag. Een veilig plekje.
In die begintijd zag de medische groep zich 24 uur per dag voor vele onverwachte situaties geconfronteerd. Mensen hadden nog geen huisarts, BSN-nummers, moesten naar de tandarts en zelfs naar de dierenarts om maar eens wat te noemen. Onze taakgroep heeft dat slagvaardig en deskundig aangepakt, vervoer geregel of zelf uitgevoerd en de problemen helder gemaakt. Dan was er de taalbarrière, waarbij de tolkengroep verbindend werk deed.
Al snel kwam de onderwijsvraag naar voren en ging onze onderwijsgroep aan de slag met het zoeken naar passend onderwijs binnen onze Gemeente of daarbuiten. Onze ICT-groep regelde daar waar nodig computers.
Omdat sport afleidend werkt vonden we het belangrijk vooral de Oekraïense kinderen hun favoriete sport te laten beoefenen. Gezien het waterrijke karakter van ons land hadden daarnaast zwemlessen prioriteit. Met inzet van Sporthuys en verenigingen zorgde de vrijetijdsgroep hiervoor; ook taallessen werden ontwikkeld en aangeboden, soms door individuele burgers.
De zomervakantie zorgde voor een extra druk; omdat vele moeders inmiddels werkten en de scholen dicht waren, werden o.a. creatieve activiteiten ontwikkeld.
Communicatie met inwoners is van groot belang; zo ontstond bij onze coördinator-communicatie, het plan voor de website ‘Abcoude voor Oekraïne’. De inhoud stemden we af met de Gemeente. Een Abcoudens bedrijf bouwde deze website belangeloos.
Goede samenwerking met de Gemeente hebben we van het begin nagestreefd. Een Gemeentelijke organisatie, waar processen en mensen voornamelijk zijn gericht op reguliere taken, komt onder druk te staan in crisissituaties. We hebben snel na die beginfase een goede werkrelatie ontwikkeld; het voelt voor onze coördinatoren en stuurgroep prettig dat er korte lijntjes zijn, ook buiten kantoortijden als dat nodig is. Helaas was dat zeker in het begin het geval. Vooral de buddy-coördinator in Abcoude, die veel onverwachte, uiteenlopende problemen op haar bordje kreeg en krijgt, kan hiervan meepraten. Vaak legden dergelijke individuele vragen kwesties bloot, die ook voor andere mensen bleken te gelden en moest daar Gemeentelijk beleid op worden aangepast. De buddy-coördinator in Abcoude is degene, die door haar dagelijkse contacten weet wat er leeft rond de opvang van onze Oekraïners; zij werd de spil in de begeleiding.
Toen duidelijk werd, dat die vreselijke oorlog langer ging duren, hebben we bij de Gemeente als stuurgroep aangegeven de aansturing van onze vrijwilligersgroepen niet langer te kunnen doen. Ook vonden we dat in deze consolidatiefase, activiteiten ‘veilig, verzekerd en gestructureerd’ moesten gebeuren, onder de vlag van een professionele organisatie. Wij waren immers niet meer dan een groep goedwillende burgers zonder rechtspersoon. Hierop heeft de Gemeente welzijnsorganisatie Tympaan de Baat de financiële middelen gegeven om de coördinatie van de ondersteuning over te nemen. Nel Verhoek is 16 uur per week aangesteld om dit voor alle dorpen binnen de Gemeente te doen. Ze zal zich straks kort aan jullie voorstellen. Daarnaast is Vluchtelingenwerk- Nederland ingeschakeld.
Vandaag staan we na ruim een half jaar weer in deze kerk. Dat we hier met zoveel mensen zijn, ook uit Baambrugge, Wilnis en Vinkeveen, is goed. Het draagt bij aan het vergroten van het draagvlak voor de opvang van Oekraïners en andere vluchtelingen. ‘Wat in hun land gebeurt, had ons ook kunnen overkomen’ denk ik vaak. Veel van onze Oekraïners zijn inmiddels aan studie of werk. Als ik hen tegenkom ben ik trots hoe ze zich in een vreemd land staande weten te houden.
De Gemeente wil ik tot slot bedanken voor het mogelijk maken van deze bijeenkomst en jullie allemaal voor de wijze waarop jullie om onze Oekraïners heen zijn gaan staan: zo heeft die 89-jarige Limburger het vast bedoeld…